RODZAJE ŚWIADCZEŃ Z POMOCY SPOŁECZNEJ
1. ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE:
· zasiłek stały,
· zasiłek okresowy,
· zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
· zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
· pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
· świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
· wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd.
2. ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE:
· praca socjalna,
· bilet kredytowany,
· składki na ubezpieczenie zdrowotne,
· składki na ubezpieczenia społeczne,
· pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
· sprawienie pogrzebu,
· poradnictwo specjalistyczne,
· interwencja kryzysowa,
· schronienie,
· posiłek,
· niezbędne ubranie,
· usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy, oraz usługi sąsiedzkie
· specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania orazw ośrodkach wsparcia,
· mieszkanie treningowe lub wspomagane
· pobyt i usługi w domu pomocy społecznej, w tym usługi wsparcia krótkoterminowego
· pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
Zasiłek stały przysługuje:
· pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
· pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe 130% od kryterium dochodowego na osobę
w rodzinie.
Zasiłek stały ustala się w wysokości:
· w przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,z tym, że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000,00 zł miesięcznie;
· w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 100,00 zł miesięcznie.
W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje.
Zasiłek okresowy przysługuje:
· uprawnionym w szczególności ze względu na: długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Zasiłek ten będzie przyznany:
· osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
· rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny.
Wysokość zasiłku okresowego ustala się:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie,
- w przypadku rodziny - do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Tak ustalona kwota zasiłku okresowego nie może być jednak niższa niż 50 % różnicy między: kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby; kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny.
Ustawa o pomocy społecznej określa, że minimalna wysokość zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie.
Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
Rada gminy, w drodze uchwały, może podwyższyć minimalne kwoty zasiłku okresowego.
Zasiłek celowy
· Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, ogrzewania, w tym opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.
· Zasiłek celowy może być także przyznany osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń ze środków publicznych może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.
· Zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego.
· Zasiłek celowy może być przyznany również osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego.
· Zasiłek celowy może być przyznany także osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej.
· Zasiłek celowy przyznany ze względu na zdarzenie losowe, klęskę żywiołową lub ekologiczną może być przyznany niezależnie od dochodu osoby lub rodziny i może nie podlegać zwrotowi.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających ustawowe kryterium dochodowe może być przyznany:
· specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi;
· zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową
Składki na ubezpieczenia emerytalno - rentowe
Za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z nabyciem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego przyznanego na wniosek sprzed 31.12.2023 roku
Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad wyszczególnionymi osobami stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego
w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku
o przyznanie świadczenia.
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Zgodnie z przepisami określonymi w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, 2674, 2770, z 2023 r. poz. 605, 650, 658, 1234, 1429, 1675, 1692, 1733, 1831, 1872, 1938, 2730.) - ośrodek pomocy społecznej zgłasza do ubezpieczenia i opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne za następujące osoby:
- pobierające zasiłek stały z pomocy społecznej;
- bezdomne, objęte indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej;
- objęte indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego w oparciu o ustawę o zatrudnieniu socjalnym.
Warunkiem objęcia ubezpieczeniem i opłacania składek jest niepodleganie przez te osoby obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.
Wspomniana ustawa daje również prawo do świadczeń opieki zdrowotnej dla osób innych niż ubezpieczeni (w tym również dla osób bezdomnych). Decyzję administracyjną w tej sprawie wydaje na wniosek świadczeniobiorcy, a w przypadku stanu nagłego, na wniosek świadczeniodawcy, wójt (burmistrz, prezydent) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy. Decyzja daje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przez okres 30 dni, chyba że w tym okresie świadczeniobiorca zostanie objęty ubezpieczeniem zdrowotnym.
Do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych mają prawo osoby inne niż ubezpieczeni, które:
- posiadają obywatelstwo polskie,
- posiadają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskie,
- spełniają kryterium dochodowe ustawy o pomocy społecznej
- uchodźcy wojenni z Ukrainy z potwierdzonym odciskiem stempla Straży Granicznej RP
Gmina udziela również:
b schronienia, przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych.
b posiłku - doraźnie lub okresowo w postaci jednego gorącego posiłku dziennie dla osoby, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić. Pomoc przyznana dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków.
b niezbędnego ubrania, przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości oraz pory roku.
b pomoc w formie sprawienia pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, zgodnie z wyznaniem zmarłego.
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie
b Osobie albo rodzinie gmina może przyznać pomoc w formie pieniężnej lub rzeczowej, w celu ekonomicznego usamodzielnienia.
b Pomoc w formie pieniężnej w celu ekonomicznego usamodzielnienia może być przyznana w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki.
b Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenie określa się w umowie z gminą.
b Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.
b Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia następuje przez udostępnienie maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym. Udostępnienie maszyn i narzędzi następuje na podstawie umowy użyczenia.
b Podstawą odmowy przyznania albo ograniczenia rozmiarów pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie może być uchylanie się przez osobę lub rodzinę ubiegającą się o pomoc od podjęcia odpowiedniej pracy w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy albo poddania się przeszkoleniu zawodowemu.
b Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia nie przysługuje, jeżeli osoba lub rodzina ubiegająca się otrzymała już pomoc na ten cel z innego źródła.
b Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe warunki i tryb przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze
Jeżeli jesteś osobą samotną lub jeżeli masz rodzinę, ale nie może Ci ona pomóc, a ze względu na wiek, stan zdrowia lub z innych powodów potrzebujesz opieki, możesz otrzymać z ośrodka pomocy społecznej wsparcie w formie usług opiekuńczych bądź specjalistycznych usług opiekuńczych.
Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone
w miejscu zamieszkania. Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym.
Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia.
Rada gminy określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze,
z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, oraz szczegółowe warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również tryb ich pobierania.
Osobom, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, mogą być przyznane usługi opiekuńcze, specjalistyczne usługi opiekuńcze lub posiłek świadczone w ośrodku wsparcia.
Ośrodek wsparcia jest jednostką organizacyjną pomocy społecznej dziennego pobytu.
W ośrodku wsparcia mogą być prowadzone miejsca całodobowe okresowego pobytu.
Ośrodkiem wsparcia może być ośrodek wsparcia dla osób z zaburzeniami psychicznymi, dzienny dom pomocy, dom dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet
w ciąży, schronisko i dom dla bezdomnych oraz klub samopomocy.
Osobie pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie opuszczającej pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy może być przyznane wsparcie w mieszkaniu treningowym lub wspomaganym.
Mieszkanie te są formą pomocy społecznej przygotowującą pod opieką specjalistów osoby tam przebywające do prowadzenia samodzielnego życia lub wspomagającą te osoby w codziennym funkcjonowaniu.
Mieszkanie treningowe lub wspomagane może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego i w zależności od celu udzielenia wsparcia prowadzone jest jako mieszkanie chronione treningowe lub mieszkanie chronione wspierane.
Pomoc instytucjonalna
Gdy stan Twojego zdrowia wymaga całodobowej opieki, a rodzina lub gmina nie są w stanie zapewnić Tobie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, możesz ubiegać się o umieszczenie w domu pomocy społecznej, tj. placówce pobytu stałego zapewniającej całodobową opiekę. Placówki te, w zależności od kategorii osób, dla których funkcjonują dzielą się na domy dla:
· osób w podeszłym wieku,
· osób przewlekle somatycznie chorych,
· osób przewlekle psychicznie chorych,
· osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
· dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
· osób niepełnosprawnych fizycznie,
· osób uzależnionych od alkoholu.
Domy pomocy społecznej zapewniają całodobową opiekę oraz zaspokajają niezbędne potrzeby bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu - w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca.
Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy Społecznej są w kolejności:
· mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
· małżonek, zstępni przed wstępnymi,
· gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Jeżeli mieszkaniec domu pomocy społecznej ponosi pełną odpłatność za pobyt, gmina i inne zobowiązane osoby nie mają obowiązku wnoszenia opłat.
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej ponoszą:
1. mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu;
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej (w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % tego kryterium, w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie);
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.
Mieszkaniec domu, a także inna osoba obowiązana do wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, jeżeli mieszkaniec domu przebywa u tej osoby,
nie ponoszą opłat za okres nieobecności mieszkańca domu nieprzekraczającej 21 dni w roku kalendarzowym.
Za małoletniego mieszkańca domu nie wnosi się opłaty z jego dochodu i dochodu osób obowiązanych do wnoszenia opłaty w okresie jego nieobecności
nieprzekraczającej 70 dni w roku kalendarzowym, jeżeli w tym czasie przebywa w domu rodzinnym.
Osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:
b wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce,
b występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych,
b małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia,
b osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko,
b osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu,
b osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.
Praca socjalna
Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Prowadzona jest:
· z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności
i samodzielności życiowej;
· ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności.
W pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia.
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód.
Poradnictwo specjalistyczne
Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne rodzinne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód.
Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii.
Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa stanowi zespół działań diagnostyczno pomocowych podejmowanych na rzecz osób i rodzin, w tym dotkniętych przemocą, w celu zapobiegania lub pogłębiania się występujących dysfunkcji. Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany dochód. W ramach interwencji kryzysowej udziela się w szczególności poradnictwa specjalistycznego oraz schronienia dostępnego przez całą dobę.
Matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet
w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.
Znowelizowana ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. z 2021 poz. 1249 i z 2023 r. poz .289, 535, 1606) procedurę i tok działań w ramach narzędzia „Niebiekiej Karty” (Zespół Interdyscyplinarny, Grupy diagnostyczno-pomocowe)
Wychodzenie z bezdomności
Osoba bezdomna może zostać objęta indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności, polegającym na wspieraniu osoby bezdomnej
w rozwiązywaniu jej problemów życiowych, w szczególności rodzinnychi mieszkaniowych, oraz pomocy w uzyskaniu zatrudnienia.
Indywidualny program wychodzenia z bezdomności jest opracowywany przez pracownika socjalnego ośrodka pomocy społecznej wraz z osobą bezdomną
i podlega zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka.
Jeżeli osoba bezdomna przebywa w schronisku lub domu dla bezdomnych, indywidualny program wychodzenia z bezdomności może być opracowany przez pracownika socjalnego zatrudnionego w tej placówce.
Jeżeli indywidualny program wychodzenia z bezdomności wykracza poza będące w dyspozycji placówki środki pomocy lub zachodzi konieczność objęcia osoby bezdomnej ubezpieczeniem zdrowotnym, podlega on zatwierdzeniu przez kierownika ośrodka pomocy społecznej. W takim przypadku w programie wskazuje się podmioty odpowiedzialne za realizację poszczególnych postanowień programu.
Indywidualny program wychodzenia z bezdomności powinien uwzględniać sytuację osoby bezdomnej oraz zapewniać szczególne wspieranie osobie aktywnie uczestniczącej w wychodzeniu z bezdomności.
Indywidualny program wychodzenia z bezdomności, stosownie do potrzeb osoby bezdomnej, może uwzględniać wszelkie środki pomocy, jakimi dysponuje ośrodek pomocy społecznej realizujący program.
